Şaşılık Nedir?

Şaşılık iki gözün farklı yönlere bakmasıdır. Gözlerden bir tanesi tam karşıya bakarken diğerinin içe, dışa, yukarı ya da aşağıya bakmasıdır. Şaşılığı olan hastalar, bazen başlarını sağa ve sola eğmek gibi değişik baş pozisyonlarında her iki gözleri ile düzgün bakabilirler. Bazen şaşılık kendini böyle baş pozisyonundaki anormalliklerle gösterebilir.

Şaşılık Kimlerde Görülür?
Genellikle çocuklarda görülse de ileri yaşlarda da ortaya çıkabilir. Tüm çocukların %5’ inde erişkinlerin ise %1’inde şaşılık bulunur. Her iki cinste eşit sıklıkta görülür. Bazı nadir gözüken tipleri hariç genellikle genetik bir geçiş göstermez.

İki Gözümüz Birlikte mi Çalışır?
Görme, beyinde gerçekleşen bir olaydır. Göz, duygusal algı organıdır. Retinanın aldığı uyarılar sonucu oluşan görüntü optik sinir ve görme yolları aracılı ile beyindeki görme korteksine iletilir. Bu duygusal sistem haricinde her iki gözün ilgili nesneye çevrilmesi ve her iki retinada da aynı görüntünün oluşması için kullanılan motor sistem (göz dışı kasları) vardır. Normalde gözlerimiz aynı noktaya bakarlar ve her iki gözümüzden beynimize iletilen iki görüntü beynimiz tarafından birleştirilerek (füzyon) üç boyutlu (stereopsis) görmemiz sağlanır. Kısacası, gözlerimiz ve beynimizdeki hareket merkezleri ve göz dışında bulunan 6 adet kas sayesinde sağlanır.

Bir göz farklı yöne baktığı zaman beynimize birbirinden çok farklı iki görüntü gelecektir. Bu durumda, farklı yöne bakan gözden beyine gelen görüntü ya yok sayılacak (ambliyopi gelişimi) ya da baskılanacaktır (süpresyon gelişimi). Beyin sadece karşıya bakan gözün ilettiği görüntüyü kabul edecektir. Eğer bu çocukluk döneminde olursa çocukta derinlik hissinin oluşmaması, kayan gözünün az görmesi (tembellik = ambliyopi) gibi ciddi sorunlar doğuran uyum mekanizmaları gelişir. Erişkin dönemde oluşan şaşılıkta ise beyin çocuklarda olduğu gibi uyum mekanizmalarını yapmaz ve her iki görüntüyü de kabul ederek çift görme meydana gelir.

Şaşılığın Nedenleri Nedir?
Nedeni tam bilinmese de bazı ailelerde genetik geçiş görülebilir. Sadece gözlük bozukluğuna bağlı olarak oluşabileceği gibi doğumsal beyin hasarları, mongolizm, beyin tümörleri, görmeyi düşüren katarakt, göz yaralanmaları veya tümörleri şaşılığa neden olabilir.

Eğer erişkin bir kişide şaşılık daha önce yok ve yeni oluştu ise diyabet, multibe skleroz, troid hastalığı, miyasteni gravis, santral sinir sistemini ilgilendiren diğer hastalıklar araştırılmalıdır.

Şaşılığın Belirtileri Nelerdir?
Gözlerin aynı yöne bakması
Üç boyutlu görüntünün kaybolması
Bulanık görme
Baş veya yüzün bir yana dönük olması
Göz sulanması
Ağrı
Baş ağrısı
Çift görme
Ayrıca güneşli ortamda gözlerden birini ya da gözlerini birlikte kullanmak için başını bir yana eğmek veya yüzünü bir yana çevirerek bakmak gibi belirtiler de olabilir.

Bütün çocukların ilk 3 yaş içinde göz doktoru tarafından kontrol edilmesi çocuğun görme gelişimi açısından çok önemlidir. Eğer ailede şaşılık ya da göz tembelliği bulunan başka biri varsa bu muayenenin 3 yaşından önce yapılması gereklidir.

Erişkin kişide çocukluktan beri şaşılıkta kozmetik rahatsızlık dışında, hasta iyi tedavi edilmemişse görme sorunu görme tembelliği olabilir. Ancak şaşılık ileri yaşlarda oluşmuşsa en sık görülen belirti çift görmedir. Bazı erişkinlerde ise gözde ağrı, baş ağrısı, başı sürekli eğik tutmak gibi belirtiler bulunabilir.